Vasten

Vasten, is dat nodig en wat bedoelen we daarmee?

door Henk Herbold

In de laatste weken horen we nog wel eens over bidden en vasten. Veel evangelische organisaties roepen ons op, om in deze tijd extra te gaan bidden en vasten voor een geestelijke herleving. Uiteraard is het al een grote zegen als het verlangen bij ons opkomt, om iets te doen om de sleur van iedere dag te doorbreken en tijd te gaan reserveren voor gebed en vasten, als ook het lezen van de Gods Woord.

Maar… wat bedoelen we feitelijk met vasten?
Bij vasten denken we in de eerste plaats aan het geheel of gedeeltelijk onthouden van voedsel en drank. In ieder geval zijn de eventuele maaltijden dan sober. Dit kan ons helpen om meer tijd vrij te maken voor gebed en ons beter op de Heer te concentreren.
Helaas, niet iedereen kan dat en het is beslist waar dat er allerlei lichamelijke redenen kunnen zijn waarom mensen moeilijk aan deze manier van vasten mee kunnen doen. Men is echt geen minder christen, minder gelovig of minder geestelijk, als men niet kan of wil vasten, God rekent ons er zeker niet op af. God zal onze gebeden ook niet sneller verhoren als we vasten, we krijgen in ieder geval in die zin geen beloning van God, omdat we vasten. Al vasten we een maand en bidden we in de nacht, toch zal God ons niet belonen op grond van deze prestatie. God zal even goed naar ons horen als we gewoon eten en ’s nachts slapen. Als de Heer ons iets geeft, dan is dat alleen maar omdat Hij ons liefheeft en Hij ons genadig wil zijn vanwege het offer van Jezus aan het kruis.

Het doel van vasten heeft zeker niets te maken met het leveren van een soort uitputtingsslag, om te kijken hoe lang we het wel volhouden zonder voedsel. Nog erger wordt het als we er mee te koop gaan lopen, of liever gezegd, dat we er met anderen over praten om te laten zien hoe geestelijk we wel niet zijn. Zo’n vasten heeft al helemaal geen betekenis meer voor God. Het vasten voor een christen is een zaak tussen hen en God. Praat er dus zo min mogelijk over met anderen. Ons vasten heeft zelfs geen waarde meer als we er graag mee willen gaan pronken. Je vast nu eenmaal niet, zodat mensen positief over je denken, maar het is iets tussen jou en God. Jezus heeft hier ook duidelijk over gesproken in Mat.6:16,18

En wanneer gij vast, toont dan niet, zoals de huichelaars, een somber gelaat; want zij maken hun aangezicht ontoonbaar, om zich aan de mensen te vertonen, wanneer zij vasten. Voorwaar, Ik zeg u, zij hebben hun loon reeds. Maar gij, zalf uw hoofd, als gij vast, en was uw gelaat, om u niet bij uw vasten aan de mensen te vertonen, maar aan uw Vader, die in het verborgene is; en uw Vader, die in het verborgene ziet, zal het u vergelden.

Vasten is in de eerste plaats een manier om tijd vrij te maken en in die tijd te werken aan onze relatie met God. In dit licht gezien is alles wat je tijdelijk kunt opgeven, om je beter op God te kunnen concentreren, een vorm van vasten. Vasten is dus nooit bedoeld om ons lichaam te bestraffen, maar om ons op God te kunnen richten en je te vernederen voor God (Lees daarover ook Jakobus 4:10 en 1 Petrus 5:6).

Manieren om te vasten.
Daarom kunnen we gerust stellen dat er zeker nog allerlei andere varianten zijn, waarbij we door iets achterwege te laten, tijd gaan vinden voor gebed en het lezen van de Bijbel. Het doel is namelijk om de tijd die we eerst niet hadden, doordat we zo druk waren met allerlei andere dingen, dat we die nu wel hebben en natuurlijk om die dan aan het zoeken van God te besteden. Daarom kunnen we ‘vasten’ beslist ook nog in een veel wijder perspectief zien, vasten kan namelijk ook betekenen ‘voor een geestelijk doel iets een poosje laten staan wat jou dierbaar is’.

Bijvoorbeeld we besteden een periode eens geen tijd aan een hobby, extra werk, televisie kijken, internet, je iPhone (heel belangrijk), sport etc.. en we gebruiken die tijd dan wel voor gebed, aanbidding en Bijbel lezen. Vasten is pas compleet, als het ook gepaard kan gaan met een periode waarin we de stilte zoeken, om even alleen met God te zijn.

We krijgen niets op grond van het feit dat we vasten, maar dit is ook waar… regelmatig vasten, op welke manier dan ook draagt zeker bij aan onze geestelijke groei. Een speciale tijd van opoffering kan zelfs een hele bijzondere en diepe tijd van persoonlijke vernieuwing worden.

Vasten mag geen gewoonte worden.
Jezus geeft aan in Lucas 5:33-35 dat er tijden zullen komen in het leven van een christen, waarop het verlangen ontstaat om te vasten, vooral als men om welke reden dan ook, de nabijheid van de Heer mist. Tegelijk verstaan we uit deze woorden dat vasten wel altijd een doel moet hebben en dus nooit collectief opgelegd kan worden in een gemeente of organisatie, omdat we nu eenmaal eens een poosje willen vasten. Het kan wel heel geestelijk lijken om regelmatig, bijvoorbeeld eenmaal per maand, te vasten, maar het is maar de vraag of dit op deze manier enige betekenis voor God heeft.

Men kwam met die vraag bij Jezus.
De discipelen van Johannes en ook de Farizeeën die vastte regelmatig, als een ritueel wat nu eenmaal bij de Joodse Godsdienst hoorde. Maar de discipelen van Jezus deden er niet aan mee en kennelijk zette Jezus ze daar ook niet toe aan. Hoe komt dat toch, als vasten dan altijd nodig zou zijn, waarom zei Jezus dan niet tegen z’n discipelen dat zij dat moesten doen. Maar het feit dat de Joden dat uit een soort rituele verplichting deden, betekende nog niet dat de discipelen van Jezus dat ook moesten doen. Want er is geen enkele opdracht van God daarover te vinden en daarom hadden we het hier over menselijke wetten, die men had ingesteld om meer vroom te lijken.

Behoeven christenen dan helemaal nooit te vasten, jawel. Jezus zegt hier dat er tijden zullen komen ‘dat zij zullen vasten’. De Heilige Geest moet echter altijd eerst de noodzaak van een vastentijd in ons hart hebben gelegd, m.a.w. elke vorm van vasten uit traditie heeft geen betekenis voor God.

Lees Lucas 5:33-35 – Doch zij zeiden tot Hem: De discipelen van Johannes vasten dikwijls en doen hun gebeden, en zo ook die der Farizeeën, maar die van U eten en drinken. Jezus zeide tot hen: Kunt gij soms de bruiloftsgasten laten vasten, terwijl de bruidegom bij hen is? Doch er zullen (andere) dagen komen, en wanneer de bruidegom van hen weggenomen is, dan zullen zij vasten, in die dagen.

Redenen om te vasten.

1. Je gebed om uitredding is nog steeds niet verhoord en je bent op zoek naar een antwoord. Soms kan het helpen om een tijd te vasten, zodat er rust komt om Gods stem te verstaan. Vasten kan echter nooit aangewend worden als een middel om God tot een antwoord te dwingen. Vraag eerst de Heilige Geest je hierin te leiden.
2. Gebed om bevrijding van demonisch gebonden mensen. Dit verstaan we duidelijk uit de woorden van Jezus In Matt. 17:21 “Maar dit geslacht vaart niet uit dan door bidden en vasten”. Voordat we gaan bidden met gebonden en bezeten mensen, is een tijd van vasten en bidden noodzakelijk. Alleen als we kracht ontvangen hebben uit de bron, hebben we de autoriteit om te strijden tegen demonen.
3. Gebed en vasten is een manier om geestelijk sterker te worden, om weerstand te kunnen bieden aan de aanvallen van satan. Het meest bekend is het verhaal van Jezus die 40 dagen vastte tijdens de verzoeking in de woestijn. Na zijn doop werd Jezus 40 dagen verzocht door de satan. Satan kwam met verschillende verleidingen om Jezus te laten zondigen, maar Hij ging daar niet op in. (Lees Mat.4). De satan kon Jezus uiteindelijk niet aanzetten tot zonde.
4. Vasten is zeker nodig, als we Gods stem beter willen verstaan. In de Bijbel zien we dat er steeds sprake is van vasten bij moeilijke problemen of beslissingen, waarbij men nadrukkelijk de wil van God wil zoeken. We weten ook uit Exodus 24 dat God met Mozes sprak en hem de tien geboden gaf en ook instructie over de bouw van de tabernakel die Israël moest bouwen in de woestijn. Het is opmerkelijk dat God die instructies niet gewoon beneden aan de berg kon geven aan Mozes, maar dat Hij hem riep om de berg eerst te beklimmen. Het is aannemelijk dat God eerst Mozes uit de drukte van iedere dag moest losmaken, om tot hem te kunnen spreken en dat Hij hem daarom riep om de berg eerst te beklimmen. Een tijd van afzondering met bidden en vasten kan ook voor ons helpen om Gods stem te verstaan.
   Het boek Handelingen legt ook vast hoe gelovigen gingen vasten voordat zij belangrijke beslissingen namen. Zo kunnen we lezen van de uitzending van Paulus en Barnabas voor hun eerste zendingsreis, vooraf lezen we in Handelingen 13:4, hoe de gemeente ging vasten en bidden. Ook lezen we hoe Paulus in verschillende gemeenten oudsten aanstelde, maar daar was steeds eerst sprake van vasten Handelingen 14:23. Kennelijk was men bevreesd naar eigen inzicht mensen aan te stellen en zocht men eerst de Heer hiervoor. Ook dit is een goed voorbeeld voor ons.
5. Vasten en bidden horen bij elkaar, het brengt ons tot een dieper gebedscontact met de Heer. Vasten zonder gebed heeft zelfs geen betekenis en gaat volledig voorbij aan het doel. Zoals al eerder gezegd, het gaat namelijk helemaal niet om geen voedsel nuttigen. Het doel van het vasten is om ons los te maken van de dagelijkse gang van zaken en tijd te gaan vinden, om ons in plaats daarvan op God te concentreren. Lees hier ook over in Lucas 2:37, waar de weduwe Anna haar leven wijdde aan vasten en bidden. Het is niet aannemelijk dat ze levenslang, nauwelijks of niet gegeten zal hebben. Maar waarschijnlijk heeft ze er wel vrijwillig voor gekozen, om veel dingen niet te doen waar anderen veel tijd aan kwijt zijn. Om zodoende extra tijd te hebben voor gebed.

Echt vasten en bidden zal blijvende gevolgen hebben.
Vasten zonder blijvende gevolgen heeft geen betekenis. Het vasten wat God wil is dus veel meer zijn dan je een poosje onthouden van voedsel of andere zaken voor het lichaam. In Jesaja 58 lezen we opmerkelijke woorden over vasten. Feitelijk lezen we hier dat onze manier van leven voor God zelfs meer betekenis heeft dan een tijd van vasten.

(Jes.58:6,7) Is dit niet het vasten dat Ik verkies: dat u de boeien van de goddeloosheid losmaakt, dat u de banden van het juk ontbindt, dat u de onderdrukten vrij laat heengaan en dat u elk juk breekt? Is het niet dit, dat u uw brood deelt met wie hongerlijdt en de ellendige ontheemden een thuis biedt, dat, als u een naakte ziet, u hem kleedt en dat u zich voor eigen vlees en bloed niet verbergt?

Vasten moet dus niet zomaar een eenmalige handeling zijn, zonder blijvende gevolgen, maar het moet een onderdeel zijn van het proces van verandering wat gaande is in ons leven, namelijk dat we steeds meer niet onszelf op de eerste plaats zetten, maar gaan dienen. Jesaja vertelt ons zelfs, dat het ware vasten de onderdrukten hun vrijheid geeft, de hongerige voedt, voor de armen zorgt en naakte mensen kleding geeft. Dit concept van het vasten is dus niet iets dat maar een periode duurt, het is eerder een manier van leven die voortkomt uit een intieme omgang met God.

Een van de mooiste voorbeelden van het intieme omgang met God zien we in Exodus 33:18-23, waar Mozes zelfs vroeg of hij Gods heerlijkheid mocht zien. We moeten goed beseffen dat die vraag werd gesteld nadat Mozes langdurig en intensief met God had gewandeld in diep ontzag en gehoorzaamheid. Mozes was daarbij zelfs zo ver gegaan, dat hij bereid was zijn leven op te offeren voor het volk Israël, dat diep gezondigd had door het gouden kalf te aanbidden (Exodus 32:32 en 34:9).

Mozes verlangen naar God was echt en zijn leven was een en al offer voor God. Vanuit die houding mocht hij die vraag stellen. Dat gaat veel verder dan het zingen van een Opwekkingslied met woorden als “Heer laat mij uw glorie zien, want ik wil genieten van uw heerlijkheid.” Het echt leren kennen van God vereist een diep besef van Gods heiligheid en veel diepgang in je leven. Intimiteit met God komt je niet aanwaaien als je zo nu en dan iets naar boven roept. Mensen die daar zo naar verlangen komen ook tot vasten en bidden, dat is vast en zeker.